กระโดน.. สมุนไพรพื้นบ้านเป็นยาชั้นดี!!

    “กระโดน” เป็นไม้ยืนต้นชนิดหนึ่งค่ะ มีอยู่ 2 ชนิด กระโดนน้ำและกระโดนบก กระโดนน้ำเป็นที่นิยมมากกว่าเนื่องจากมีรสฝาดน้อยกว่าและมีรสชาติที่อร่อยกว่า โดยกระโดนจะเรียกว่าผัก สมุนไพรพื้นบ้านก็ไม่ผิดอะไร เพราะต้นกระโดนนี้ ชาวบ้านนิยมนำใบอ่อน ยอดอ่อนและดอกอ่อนมาใช้รับประทาน มีรสฝาดอมมันทานเข้ากันดีกับอาหารรสจัดจ้าน โดยทานเป็นผักสดจิ้มน้ำพริก อาหารอิสานจำพวก ลาบ ก้อย ส้มตำ ตำมะม่วง ผักเคียงเมี่ยงมดแดง เป็นต้น ส่วนสรรพคุณทางด้านยาสมุนไพรนั้นก็เรียกได้ว่าเป็นยาชั้นดีเลยทีเดียวค่ะ

    ชื่ออื่นๆ : กระโดนโคก กระโดนบก ปุย (ใต้ เหนือ); ปุยกระโดน (ใต้); ปุยขาว ผ้าฮาด (เหนือ); หูกวาง (จันทบุรี); ต้นจิก (ภาคกลาง); พุย (เชียงใหม่); ขุย กะนอน

    ลักษณะของต้นกระโดน : ไม้ต้นขนาดกลางความสูงประมาณ 10-30 เมตร ลำต้นมักเตี้ยและมีกิ่งก้านสาขามาก เรือนยอดเป็นพุ่มกลมแน่นทึบเปลือกต้นเป็นสีเทาหนาและแตกล่อนเป็นแผ่นๆ

    ใบ : ออกเรียงสลับกันเป็นกระจุกบริเวณปลายกิ่ง ลักษณะของใบเป็นรูปไข่กลับ ขนาดของใบมีความกว้างประมาณ 6 นิ้ว ยาวประมาณ 12 นิ้ว ก้านใบยาวประมาณ 0.5 – 1 นิ้ว

    ดอก : ออกเป็นช่อ ช่อหนึ่งยาวประมาณ 3 – 8 นิ้ว ลักษณะของดอกมีกลีบดอกและกลีบรองกลีบดอกอย่างละ 4 กลีบ กลีบดอกมีสีขาว กลีบยาวประมาณ 1.5 นิ้ว กลีบรองกลีบดอกยาวประมาณ 1 นิ้ว โคนกลีบจะเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ตรงกลางดอกมีเกสรตัวผู้เป็นเส้นฝอยสีแดง ยาวประมาณ 2 นิ้ว จะเรียงซ้อนกันเป็นชั้นๆ จำนวนมาก

    ผล : มีลักษณะเป็นรูปกลม มีความกว้างประมาณ 2 นิ้ว ยาว 2.5 นิ้ว ภายในผลมีเมล็ดเป็นจำนวนมาก[ads]

ประโยชน์ทางด้านสารอาหารของกระโดน

    ยอดอ่อนและดอกอ่อน ใน 100 กรัม ให้พลังงานต่อร่างกาย 83 กิโลแคลอรี่มีเส้นใย 1.9 กรัม, แคลเซียม 13 มิลลิกรัม, ฟอสฟอรัส 18 มิลลิกรัม, เหล็ก 1.7 มิลลิกรัม, วิตามินเอ 3958 IU, วิตามินบี หนึ่ง 0.10 มิลลิกรัม, วิตามินบีสอง 0.88 มิลลิกรัม, ไนอาซิน 1.8 มิลลิกรัม, วิตามินซี 126 มิลลิกรัม

สรรพคุณของกระโดน

ดอก

     – มีรสสุขุม สรรพคุณช่วยบำรุงร่างกาย

     – ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงร่างกายหลังการคลอดบุตรของสตรี

     – ดอกและน้ำจากเปลือกสด หากนำมาผสมกับน้ำผึ้งก็เป็นยาบำรุงหลังคลอดได้เช่นกัน 

     – ดอกมีสรรพคุณช่วยแก้อาการหวัด แก้อาการไอ ช่วยทำให้ชุ่มคอ หรือจะใช้ดอกและน้ำจากเปลือกสดผสม

ผล

    – มีรสจืดเย็น มีสรรพคุณช่วยบำรุงหลังการคลอดบุตรของสตรี 

    – ช่วยในการย่อยอาหาร

ใบ

    – ใช้รักษาแผลสด ด้วยการนำมานึ่งให้สุกแล้วใช้ปิดแผล 

เปลือกต้น

    – นำมาแช่กับน้ำ ดื่มเป็นยาแก้อาการปวดท้อง ท้องเสีย 

    – ช่วยแก้โรคกระเพาะอาหาร 

    – เป็นยาสมานแผลภายใน

    – แก้อาการอักเสบจากการถูกงูไม่มีพิษกัด แต่ในกรณีที่เป็นงูมีพิษกัดยังไม่ควรนำมาใช้ ( และบ้างก็ว่าใช้แก้พิษงูได้ )

ข้อควรระวัง : เมล็ดเป็นพิษ รากมีพิษ ใช้เบื่อปลา ส่วนใบและยอดอ่อนมีปริมาณกรดออกซาลิค (oxalic acid) ในปริมาณค่อนข้างสูงอาจเป็นสาเหตุเบื้องต้นของการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

     ดังนั้น หากในท้องถิ่นที่คุณอาศัยอยู่มี ก็ลองหาผักกระโดนมาทานกันด้วยนะคะ เก็บได้ที่ต้นเลย หรือมีขายในตลาด (ตามฤดูกาล) ปลอดภัยไร้สารเคมีแน่นอน เพียงแต่ว่าก่อนรับประทานก็ควรล้างให้สะอาดจากฝุ่นและแมลง ผักพื้นบ้านมีประโยชน์ และมีสรรพคุณเป็นยาดีเช่นนี้ ไม่ควรมองข้ามนะคะ

เรียบเรียงเนื้อหาโดย : ไข่เจียว.com