ถ่ายเป็นเลือด..อย่านิ่งนอนใจ!!

       ถ่ายเป็นเลือด…สัญญาณอันตรายที่อาจซ่อนเร้นอยู่ ภัยร้ายมักไม่แสดงตัวให้เห็นชัดเจน สัญญาณเตือนภัยที่มักถูกมองข้ามเมื่อเห็นเลือดในอุจจาระ โดยทั่วไปเรามักจะคิดไปโดยอัตโนมัติ ว่าเป็นริดสีดวงทวาร และมักจะคิดว่าคงไม่เป็นไรรักษาตัวเองก็ได้ เพราะไม่ได้เจ็บปวดอะไร จริงอยู่ริดสีดวงทวารเป็นสาเหตุของการถ่ายเป็นเลือดที่พบบ่อย และริดสีดวงก็มักไม่เป็นปัญหารุนแรง ในคนส่วนใหญ่

       เรามักจะมองข้ามความสำคัญที่จะตรวจให้ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของการถ่ายเป็นเลือดไปเปรียบเสมือนเวลาเห็นควันไฟพุ่งออกมาจากครัวก็คิดไปโดยอัตโนมัติว่าเป็นไฟจากการหุงหาอาหาร โดยไม่ได้คิดว่าอาจมีอัคคีภัยเกิดขึ้นแล้ว เพียงเข้าสำรวจตรวจตรา ดูสักนิดให้แน่ใจว่าไม่มีเหตุร้ายที่คาดไม่ถึง ซึ่งถ้าตรวจพบตั้งแต่ เนิ่นๆ ก็จะแก้ไขได้ทันท่วงทีไม่ลุกลามไปจนแก้ไขไม่ได้

       ในทำนองเดียวกันถ้ามีอาการถ่ายเป็นเลือด ท่านก็ไม่ควรชะล่าใจคิดเอาเองว่าไม่มีปัญหา เพราะมันอาจเป็นสัญญาณเตือนภัยว่ามีเหตุร้ายที่ซ่อนเร้นอยู่ ซึ่งถ้าตรวจพบได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ก็อาจรักษาให้หายขาดได้หรือผ่อนหนักให้เป็นเบาได้[ads]

       ถ่ายเป็นเลือด…ทำไมจึงต้องตรวจ และจะต้องทำอย่างไรบ้าง

       ตบมือให้ดังต้องใช้ทั้งสองมือฉันใดก็ฉันนั้น การวินิจฉัยและรักษาความเจ็บป่วยก็เช่นเดียวกัน ผู้ป่วยและแพทย์ต้องร่วมมือกันเพื่อสืบค้นต้นเหตุของอาการที่ผิดปกตินั้นๆ ท่านอาจสงสัยว่า อาการเพียงนิดเดียวทำไมจึงต้องทำอะไรให้วุ่นวายด้วย

       1. เพื่อให้ทราบตัวต้นเหตุที่แท้จริงของการถ่ายเป็นเลือด เช่น

       ถ้าเลือดออกจากริดสีดวงทวาร แพทย์ก็ต้องตรวจในทวารและเห็นว่ามีริดสีดวงทวาร ซึ่งมีจุดเลือดออกหรือมีร่องรอยว่าเคยมีเลือดออกจากจุดนั้นอยู่จริง โดยการที่แพทย์ตรวจทวารด้วยนิ้ว และใช้กล้องตรวจทวารส่องเข้าไปตรวจดูโดยตรง
หากตรวจพบริดสีดวงทวารจริง แต่ไม่เห็นหลักฐานว่าเพิ่งมีเลือดออกจากริดสีดวงที่เห็นนั้น แสดงว่ายังริดสีดวงนั้นอาจไม่ใช่สาเหตุของเลือดออก แต่การที่แพทย์ตรวจทวารด้วยนิ้ว และใช้กล้องตรวจทวารส่องเข้าไปตรวจดูโดยตรงยังเป็นการตรวจร่างกายเบื้องต้น เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีสาเหตุอื่นๆ ที่อาจเป็นอันตรายมากกว่าริดสีดวง เช่น เนื้องอกหรือมะเร็งของลำไส้ตรงส่วนปลายและทวารหนักมีเนื้องอกจำนวนไม่น้อยที่แพทย์วินิจฉัย และช่วยผู้ป่วยได้ด้วยการตรวจง่ายๆ เพียงเท่านี้

       กรณีที่ไม่พบสาเหตุใดๆ จากการตรวจเบื้องต้นแสดงว่าสาเหตุอาจอยู่ลึกไปกว่าระยะที่นิ้วของแพทย์และกล้องตรวจทวารจะตรวจพบได้ ซึ่งจำเป็นต้องใช้เครื่องมือหรือวิธีอื่นๆ ในการตรวจวินิจฉัยต่อไป

       2. เพื่อให้สามารถวางแผนการรักษาสาเหตุเลือดที่ออกได้ถูกต้อง และทันท่วงที เช่น

       ถ้าเลือดออกจากริดสีดวงทวาร ก็รักษาริดสีดวงทวารตามระยะโรค ที่เหมาะสม

       ถ้าเลือดออกจากเนื้องอก ก็ต้องตัดชิ้นเนื้อออกมาทำการวิเคราะห์ว่าเป็นเนื้องอกชนิดใด จะตรวจเพิ่มเติม หรือวางแผนการรักษาต่อไปให้เหมาะสมอย่างไร โดยไม่ปล่อยทิ้งเอาไว้ให้สายเกินไป

       3. เพื่อหยุดเลือดที่กำลังออก กรณีที่เลือดออกมาก และยังไม่หยุด เช่น

       เลือดออกจากริดสีดวงมาก และยังไม่หยุดอาจใช้วิธีการฉีดยา การรัดหัวริดสีดวงหรือการผ่าตัดตามความเหมาะสม หากเลือดออกจากสาเหตุอื่นในลำไส้ใหญ่ และยังออกมากไม่หยุด อาจต้องรับตัวไว้รักษาในโรงพยาบาลส่องกล้องหาสาเหตุโดยเร็ว และเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมในการหยุดเลือด ซึ่งบางครั้งต้องใช้เครื่องมือและแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

       ควรทำอย่างไร…เมื่อมีอาการ ถ่ายเป็นเลือด

       ควรให้ข้อมูลกับแพทย์ผู้ดูแลอย่างละเอียด  ควรให้แพทย์ตรวจทวารอย่าเขินอาย เพราะการตรวจร่างกายและซักประวัติมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

       อย่าชะล่าใจ หากมีเลือดออกทางทวาร หรือการขับถ่ายไม่ปกติแล้วควรมาพบแพทย์โดยเร็วจะเป็นผลดีอย่างยิ่งแก่ท่านเองถ้าท่านมาพบแพทย์ในวันเดียวกับที่เลือดออก[ads]

       แพทย์และพยาบาลที่ดูแลจะทำอย่างไร  

       ซักประวัติ ตรวจร่างกายของท่านโดยละเอียด

       ตรวจทวารหนักและช่องทวารหนักโดยละเอียด พิสูจน์ให้ได้ว่ามีเลือดออกจากที่ใด ใช่ริดสีดวงหรือไม่

       ตรวจภาวะเลือดออก ที่มีอยู่ในอุจจาระ

       เจาะเลือดของท่านเพื่อทำการตรวจพิเศษต่างๆ ตามความจำเป็น

       หากไม่พบว่ามีต้นเหตุของเลือดออก แพทย์จะแนะนำถึงทางเลือกในการตรวจลำไส้ด้วยกล้องหรือรังสีวินิจฉัยที่เหมาะสม

ขอขอบคุณเนื้อหาจาก : phyathai.com, เรื่องโดย : ผศ. นพ. ธัญเดช นิมมานวุฒิพงษ์