5 สมุนไพร..บำรุงน้ำนมสตรีหลังคลอด!!

     สมุนไพรที่มีฤทธิ์ขับน้ำนมในสตรีหลังคลอด ของคนไทยสมัยก่อนมักขึ้นต้นว่า "นม" ซึ่งเป็นนัยยะว่าเกี่ยวข้องกับนม และยังหาได้ไม่ยากนักในป่าอีสาน ผู้เขียนได้มีโอกาสเดินป่าในเขตป่าอนุรักษ์ต้นน้ำร่องก่อ พื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งเป็นป่าเต็งรัง ผสมป่าดิบแล้ง และพบพืชที่มีชื่อขึ้นต้นว่านมเหล่านี้หลายชนิด จึงเก็บมาฝากผู้อ่านบางชนิดเริ่มเป็นไม้หายากแล้วน่ะค่ะ

     อย่างเช่น นมวัว (มะไฟแรด) เมื่อเห็นต้นนี้ก็จะสะดุดตา ด้วยผลเล็กผลน้อยห้อยเป็นพวงใหญ่มองเห็นแต่ไกล ที่ปลายผลมีจุกคล้ายหัวนมด้วย ส่วนนมควายก็ยังมีให้เห็นน่ะค่ะ ต้นนี้เมื่อสุกมีผลสีแดงสะดุดตา เป็นผลไม้รสชาติหวานอมเปรี้ยว ที่เด็กในชนบทเคยลิ้มลอง อีกชนิดที่มีสรรพคุณดีในการขับน้ำนมของคนอีสานก็ต้อง นมน้อย ต้นเล็กๆสูงไม่เกินหัวเข่า ระหว่างเดินป่า ถ้าไม่สังเกตให้ดีก็อาจเดินผ่านไปเลย แต่ถ้าก้มดูสักหน่อย จะเห็นมีลูกเล็กๆห้อยเป็นพวงสีแดงสดหลบอยู่ใต้ใบ มองเห็นได้ในช่วงผลสุก สมชื่อนมน้อย และชื่อก็บ่งบอกสรรพคุณว่าสำหรับคุณแม่ที่มีน้ำนมน้อยด้วยน่ะค่ะ ส่วนนมสวรรค์หรือสาวสวรรค์มีช่อดอกที่สวยสมชื่อ เมื่อดอกบานจะมีสีแดงสด ชูช่อไปทั่วป่า สวยสะดุดตา ส่วนที่พอจะหาได้ง่ายกว่านมอื่นๆ ก็คือ นมราชสีห์ เพราะเป็นวัชพืชที่ขึ้นได้ง่ายทั่วไป แม้ตามซอกปูนซอกหินก็เบียดตัวแทรกขึ้นมาได้ และเมื่อถูกหักต้นหรือใบก้จะเห็นน้ำยางสีขาวขุ่น ไหลปรี่ออกมาคล้ายน้ำนม เรามารู้จัก "นมทั้งห้า" กันดีกว่าเมื่อพบเห็นที่ไหนจะได้ช่วยกันอนุรักษ์ไว้น่ะค่ะ

[ads]

นมวัว (มะไฟแรด) 

ชื่อวิทยาศาตร์    Scleropyrum pentandrum (Dennest.)Mabb.

ชื่อวงศ์             Santalaceae

สรรพคุณ          แก่น เป็นยาบำรุงน้ำนม ทำให้มดลูกเข้าอู่เร็วในสตรีหลังคลอดเป็นยาอายุวัฒนะได้ทั้งชายและหญิง ยาพื้นบ้านอีสานใช้ลำต้นต้มให้แม่ลูกอ่อนกินต่างน้ำเพื่อบำรุงน้ำนม เป็นยาสมุนไพรที่มีรสชาติหอมอร่อยชวนกิน และยังเป็นตำรับยาบำรุงกำลังที่นิยมกันมากที่สุดตำรับหนึ่งของหมอยาอีสาน

นมควาย (พีพวนน้อย)

ชื่อวิทยาศาตร์     Uvaria rufa Blume

ชื่อวงศ์               Annonaceae

สรรพคุณ          ตำรายาไทยใช้ ราก บำรุงน้ำนม แก้ผอมแห้ง สำหรับสตรีที่อยู่ไฟไม่ได้ หลังการคลอกบุตร และช่วยบำรุงน้ำนม ชาวบ้านแถบหมู่เกาะลูซอลและมินดาเนาของฟิลิปปินส์ใช้ราก แช่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ ให้หญิงที่จะคลอดบุตรกิน เพื่อเพิ่มการบีบตัวของมดลูก ช่วยเร่งการคลอดบุตร

นมราชสีห์ (น้ำนมราชสีห์ใหญ่)

ชื่อวิทยาศาตร์      Euphorbia hirta L..

ชื่อวงศ์                Euphorbiaceae

สรรพคุณ             คนไทยสมัยก่อนใช้ต้มน้ำ ให้หญิงที่มีน้ำนมน้อยกิน ทำให้มีน้ำนมมากขึ้น ใช้ต้นสด 30-60 กรัม หรือต้นแห้ง 6-10 กรัมต้มน้ำดื่ม

นมสวรรค์ (พวงพี สาวสวรรค์ พนมสวรรค์)

ชื่อวิทยาศาตร์      Clerodendrum paniculatum L.

ชื่อวงศ์                Lamiaceae

สรรพคุณ           หมอยาพื้นบ้านใช้ ราก ต้มน้ำดื่ม ช่วยขับน้ำคาวปลา บำรุงน้ำนมเนื่องจากรากของต้นนมสวรรค์เป็นยาร้อน จึงอาจมีผลทำให้อวัยวะต่างๆทำงานได้ดีขึ้น ระบบการหมุนเวียนโลหิตดี รวมทั้งการขับน้ำนมเพิ่มขึ้นด้วย

[yengo]

นมน้อย (ต้องแล่ง)

ชื่อวิทยาศาตร์       Polylthia evecta (Pierre) Finet & Gagnep

ชื่อวงศ์                 Annonaceae

สรรพคุณ            ตำรายาไทย ราก ต้มน้ำดื่ม แก้กล้ามเนื้อท้องเกร็ง บำรุงน้ำนม แก้ปวดเมื่อย หมอยาอีสานใช้ ราก เข้ากับรากลกคก และรากหุนให้ต้มน้ำดื่ม ช่วยบำรุงน้ำนมหญิงหลังคลอด 

     นอกจากสมุนไพรบำรุงนมทั้งห้าแล้ว คุณแม่ก็อย่าลืมดูแลสุขภาพกินอาหารให้ครบห้าหมู่ด้วยน่ะค่ะ…

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : ผศ ดร. สุดารัตน์ หอมหวล คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ที่มา ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี